Azalmış yumurtalık rezervi (Düşük Over Rezervi), yumurtalıkların normal yumurta üretme kabiliyetlerini yitirmeye başlamaları ile gebe kalma oranını düşüren bir hastalıktır. Kadınlarda yaşın ilerlemesi ya da bir hastalık sonucunda ortaya çıkabilir. Düşük yumurtalık rezervi kısırlık sebebi ile doktora başvuran hastaların %10 ila %30’unda görülmektedir.
30 yaşından sonra doğurganlık durumu ile yumurta miktarı ve kalitesi azalmaya başlamaktadır. Bu faktörler 35 yaşından sonra önemli ölçüde düşüş göstermektedir. Bu nedenle, en genç yumurtalarınızın korunması çok önemlidir. Dünyaya yaklaşık dört milyon yumurta ile gelirsiniz. Ergenliğe ulaştığınızda yumurta sayınız 400.000’e düşer ve her regl döngüsünde yaklaşık 1000 yumurta kaybedersiniz. 30 yaşına geldiğinizde geriye kalan yumurta sayısı 100.000’dir. 40 yaşına geldiğinizde bu sayı sıfıra yakındır. Yani 40’lı yaşların ortasına gelindiğinde kadınların doğal yollar ile gebe kalma ihtimali çok düşüktür. Ancak Bazı durumlarda (hastalık, genetik faktörler, tedaviler, yaralanmalar, tıbbi operasyonlar) bu süreç daha erken işler. 30 yaşında bir kadında erkenden de yumurtalık rezervi azalabilir.
Yapılan araştırmalarda kadınların %1 gibi bir oranının 40 yaşından önce menopoza girdiklerini göstermiştir. Bu durum erken yumurtalık rezerv azlığı olarak tanımlanmıştır.
Yaşın dışında yumurtalık rezervindeki düşüklüğün sebepleri;
Düşük Yumurtalık rezervi birçok kadında herhangi bir belirti göstermeden ortaya çıkar. Hastalık ilerledikçe kadınlarda 28 günlük olan regl döngüleri 24 güne düşer ve sonrasında menopoz yaklaşırken sıcak basması, uyuma güçlükleri, regl döngüsünü kaçırma ve vajinal kuruluk gibi semptomlar ortaya çıkar. Bunlar kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen düşüklüğünden kaynaklanmaktadır.
Yumurtalık rezervini öğrenmenin en güvenilir yolu ultrason muayenesidir. Ultrason muayenesinin yanında AMH ve FSH testleriyle de yumurta sayısı tespit edilebilir.
Anti-Müllerian Hormon (AMH) testi, hastadan kan örneği alınarak hızlıca uygulanabilen ve yumurtalık rezervi konusunda bilgi elde edilebilecek bir testtir.
AMH seviyesi, sürekli olarak farklılık göstermez. Kadın hastalarda yaş ilerledikçe AMH seviyesi düşer. AMH seviyesinin çok düşük olması menopoz dönemine yaklaşıldığı gösterirken seviyenin yüksek olması polikistik over sendromu belirtisi olabileceğinden şüphelenilir.
Yüksek (AMH > 4 ng/ml)
Normal (AMH 1,5-4 ng/ml)
Düşük (AMH < 1,5 ng/ml)
Çok düşük (AMH < 0,5 ng/ml)
Özellikle 35 yaşından küçük hastalarda AMH düşüklüğü erken menopoz belirtisi olabilir. Eğer hasta evliyse ve çocuk sahibi olmayı istiyorsa vakit kaybetmeden gerekli yardımcı üreme tedavileri düzenlenerek gebe kalması ve çocuk sahibi olması sağlanır. Bekar kadınlar için ileride çocuk sahibi olabilmeleri için yumurta dondurma işlemini önerilir.
FSH (Follikül Stimulan Hormone) testi, adetin 2. veya 3. gününde kanda yapılan bir hormon testidir. FSH, hipofiz bezinden salınan bir hormondur ve kadınlarda yumurtaların gelişmesine katkı sağlar.
FSH testinde her ay farklı değerler çıkabilir, bu değerlerden en yükseği baz alınır. Yüksek FSH, düşük yumurta rezervine işaret ederken normal değerlerde bir sonuç almak mutlaka yumurta miktarının iyi olduğu anlamına gelmez. Ancak yine de tam olarak bir tespit yapabilmek için AMH testi ile birlikte değerlendirmek gerekmektedir.
Yumurta rezervi düşük hastalar, günümüzde farklı teknikler ile anne olabilmektedir. Bu yöntemlerin belirlenebilmesi için hastalarımıza özel tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir.
Günümüzde yumurtalık yaşlanmasını yavaşlatan ya da önleyen bir tedavi yoktur. Düşük Yumurtalık Rezeri tespit edilen bir kadında eğer çocuk sahibi olmak isteniyorsa gebeliği hızlandıracak tüp bebek gibi tedavilerin başlanması, eğer çocuk düşünülmüyor ise yumurta dondurma işlemlerinin uygulanması gerekmektedir.
Erken aşamalarda olsa da yumurta rezerv azlığı, hamilelik şansınızı azaltmakta ve düşük sayısında artışa neden olmaktadır. Hastanın yaşı ilerledikçe klinik manzara daha da karmaşık hâle gelmektedir.
