GEBELİK, kadın yaşamında en keyifli bir o kadarda stresli dönemlerden biridir. Meyve ve sebze gibi bol olarak tüketilecek gıdalar yanında çiğ et, balık, pastörize olamayan sütten yapılan peynirler gibi, yememesi gerekenlerde vardır
Hekimler, anne ve fetüs ihtiyaçları olan gerekli besinleri alması için, anne adayına sürekli kullanacağı <strong><em>prenatal vitaminleri</em></strong> önerecektir. DNA hasarı yaşlanmayı hızlandırmaktadır.
Bunun ötesinde, gebe kadınların diyetle tüketecekleri esas besin kaynağını oluşturarak büyüyen fetüsün yapı taşlarının oluşumuna katkı sağlayacaktır. O nedenle beslenmede çok önemlidir.
Basit vitamin ve minerallerin dışında DHA, Choline, Lutein, ve zeaxanthin gibi diğer önemli yapı maddeleri de vardır. Bunlar bebeğin göz ve beyninin sağlıklı gelişmesine yardımcı olacaklardır. Uygun gıda ve takviyeler fetal anormalliklerin ve gebeliğe bağlı hastalıkların görülme riskini azaltacaktır.
Yayınlanmış bazı makaleler, annenin gebeliği süresince ideal prenatal takviyeleri kullanmasıyla bebeğinin zihinsel kapasitesinin gelişimine olumlu katkı yapacağını, göstermektedir.
<strong>Anneleri gebelik süresince sigara içen (çevrede içilmesi de olumsuz etkili) çocukların, anneleri sigara içmeyen çocuklara göre 3 kat daha fazla öğrenme zorluklarıyla karşılaştıkları gösterilmiştir. </strong>
Çok iyi beslenen bir çok kadının gebelikleri süresince gerekli besinleri aldığı düşünülse de, bazı önemli besinlerin alımında eksiklik olmaktadır.
Batı Avrupa da yapılan bir çalışmada kadınların gebe kalmadan önce önemli besin kaynaklarını yeterince tüketemedikleri gösterilmiştir. Yaklaşık kadınların yarısında yetersiz folat alımı, %67’sinde yetersiz D vitamini ve yarısında fazlasında omega -3- yağ asitlerinden üretilen balık yağının yetersiz tüketimi olduğu belirlenmiştir.
Sözün kısası, çocuk doğurma yaşında olan %50 den fazla kadın optimal fetal gelişim ve sağlıklı gebelik için hazır olacak kadar yeterli besini almamakta. Yani gebeliğe tam hazır olmadan gebe kalmaktalar diyebiliriz.
<strong>Prenatal ( doğum öncesi ) vitaminlere neden ihtiyacımız var?</strong>
Birçok besin kaynağı embriyo ve fetüsün önemli organlarının gelişiminde yapı taşı olacaklardır. Örnek olarak omega-3-yag asidi DHA ve choline normal beyin gelişiminde ihtiyaç duyulan takviyelerdir. Western tipi diyetlerde her ikisi de eksiktir.
Folate beyin ve omuriliğin sağlıklı gelişimi için gerekli besin kaynağıdır. Alkol ve sigara içmek gebelik döneminde çok sakıncalıdır, çocukların sağlıklarında kalıcı hasarlara yol açmaktadır. Keza, yetersiz beslenmede çocukların sağlıklarını olumsuz etkilemekte ve yaşam boyu kronik hastalıklar görülme riskini arttırmaktadır. Preeklampsi, gebelik şekeri, erken doğum, bebekte gelişme geriliği çeşitli besinlerin eksikleri ile ilişkilendirilen durumlardır.
Anne adayı gebeliğinin farkına varmadan embriyonun beyin ve omurilik gibi kısımları geliştiğinden, gebelik isteyen, korunmayan kadınların beslenmelerine dikkat etmeleri ve gerekli takviyeleri kullanmaları önemlidir. Yine sadece meme ile bebeklerini besleyen anneler çocukları için tek gıda kaynağıdırlar. Onlarda bu dönemde beslenme ve takviye alımına özen göstermelidirler.
<strong>Sağlıklı Beyin; Choline, DHA</strong>
Beynin gelişiminde en önemli yapı taşları omega-3-yağ asitleri ve choline dir.
Omega-3-yağ asiti DHA çok önemli olmasına rağmen çocuk doğurma yaşında olan kadınlar önerilen dozların altında bu takviyeleri almaktadırlar. DHA ve cholin yetersizliği fetalbeyin ve göz gelişimini olumsuz etkileyebilir.
<strong>Folat doğum defektlerini ( sorunlarını ) azaltır.</strong>
Sinir sisteminin gelişiminde önemli etap nöral tüp oluşumudur. Bu önemli safha gebe kalımından sadece haftalar sonra meydana gelir. Tüpün kapanması önemli bir süreç olup burada meydana gelen aksamalar çok sıkıntılara yol açar. Tüpün kuyruk kısmında kalan açıklıklar spina bifida oluşmasına neden olur. Bu durumda, bacakların tutmaması, sindirim ve idrar boşaltma sitemini olumsuz etkilenmesi gibi yaşam kalitesini bozan, ömrü kısaltan ciddi problemler meydana gelebilir. Eğer tüpün baş kısmında kapanma sorunu olursa beyin gelişimi olumsuz etkilenir. Bu en kötüsü olup anensefali dediğimiz yaşamla bağdaşmayan durum gelişir.
Folik asit olarak bilinen folat eksikliği bu duruma yola açan en büyük risk faktörüdür. Çocuk doğurma yaşındaki kadınların yarısı yeteriz folat tüketmektedirler. Bilhassa 5-MTHF olarak adlandırılan folatın aktif formunun takviye olarak alınması nöral tüp defektlerinin oluşumunu önemli ölçüde azaltacaktır. Bu anormallikler gebeliğin hemen başında oluştuğu için folat takviyesinin kullanımına gebe kalmadan başlanmalıdır.
<strong>Karatenoidler ve beyin göz gelişimi</strong>
Çoğunlukla, beta-karaten olarak bilinen vitamin A ya dönüşerek gözlerin normal fonksiyonu için gerekli olan karatenoidler birçok bitki,sebze ve meyve de bulunmaktadır.
Lutein ve zeaxanthin diğer kartenoidlerden olup, son zamanlarda göz ve beyin gelişiminde kritik rol oynadıkları anlaşılmıştır. Plasenta ve anne sütü yoluyla bebeğe geçmektedirler.
Karotenoid tüketiminin ayrıca preklampsi, gebelik şekeri, erken doğum gelişme geriliği gibi gebelik komplikasyonlarını da önlediği gösterilmiştir.
<strong>Kapsamlı vitamin ve mineral alımı</strong>
Gebe olan ve emziren kadınların gerekli ve yeterli dozda vitamin ve mineral içeren multi-vitamin takviyeleri almaları desteklenmelidir. Gelişen doku ve organlar için C, A,D, B ve diğer bir çok vitamin gereklidir. Birçok multi vitamin gebe olmayanlar için hazırlanmış olduğu için gebelik dönemi için yeterli doz ve içerikte hazırlanmış multi-vitaminler seçilmelidir.
<strong>ÖZET</strong>
<strong>Sağlıklı bebek gelişimi ve anne sağlığı açısından gebelik döneminde yeterli ve iyi beslenme çok önemlidir.</strong>
<strong>Doğum defektlerini, gelişimsel problemlerini, gebelik komplikasyonlarını önlemek, sağlıklı normal fetüs gelişimi için yeterli miktarda spesifik besin ve takviyelerin gebelik öncesinden başlayarak emzirme dönemini de içine alacak şekilde tüketilmesi kesinlikle gereklidir.</strong>